DNS چیست و چگونه کار میکند؟ هر آنچه باید بدانید!
در دنیای امروز، اینترنت به بخش جداییناپذیری از زندگی ما تبدیل شده است. هر روزه با وارد کردن نام وبسایتها در مرورگرهای خود، به اطلاعات، خدمات و سرگرمیهای مختلف دسترسی پیدا میکنیم. اما آیا تا به حال فکر کردهاید که چگونه مرورگر شما میداند با وارد کردن نام یک وبسایت، به کدام سرور متصل شود؟ پاسخ این سؤال در سیستمی به نام DNS نهفته است.
فهرست مطالب:
- مقدمهای بر DNS
- تاریخچه DNS
- عملکرد DNS چگونه است؟
- اجزای اصلی DNS
- انواع رکوردهای DNS
- سرورهای DNS و انواع آنها
- فرآیند تبدیل نام دامنه به آدرس IP
- اهمیت DNS در امنیت وب
- مشکلات رایج DNS و راهحلهای آنها
- نحوه تغییر سرور DNS در سیستمعاملهای مختلف
- DNS و تأثیر آن بر سرعت اینترنت
- جمعبندی
مقدمهای بر DNS
DNS مخفف عبارت Domain Name System است که در فارسی به آن سامانه نام دامنه میگویند. این سیستم مسئول ترجمه نامهای دامنهای که برای انسانها قابل خواندن است (مانند www.example.com
) به آدرسهای IP عددی است که برای کامپیوترها قابل فهم میباشد (مانند 192.0.2.1
). به عبارت دیگر، DNS مانند یک دفترچه تلفن برای اینترنت عمل میکند که نامهای دامنه را به آدرسهای IP متناظر آنها تبدیل میکند.
تاریخچه DNS
در اوایل دهه ۱۹۸۰، زمانی که اینترنت در مراحل ابتدایی خود بود، تعداد کمی از کامپیوترها به یکدیگر متصل بودند و نگهداری از یک فایل متنی به نام HOSTS.TXT
که شامل نام و آدرس IP هر کامپیوتر بود، کافی به نظر میرسید. این فایل توسط مرکز اطلاعات شبکه (NIC) نگهداری میشد و بهصورت دستی بهروزرسانی میشد.
با گسترش سریع اینترنت و افزایش تعداد دستگاههای متصل، مدیریت این فایل بهصورت دستی غیرممکن شد. در نتیجه، در سال ۱۹۸۳، پاول موکاپتریس (Paul Mockapetris) سیستم DNS را معرفی کرد که بهصورت خودکار و توزیعشده، نامهای دامنه را به آدرسهای IP ترجمه میکرد. این سیستم بهسرعت به استانداردی برای نامگذاری در اینترنت تبدیل شد و تا به امروز نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
عملکرد DNS چگونه است؟
هنگامی که شما نام یک وبسایت را در مرورگر خود وارد میکنید، فرآیندی به نام DNS Resolution آغاز میشود که شامل مراحل زیر است:
- بررسی کش محلی: ابتدا مرورگر و سیستمعامل شما بررسی میکنند که آیا آدرس IP مربوط به نام دامنه مورد نظر در حافظه پنهان (کش) آنها موجود است یا خیر. اگر موجود باشد، مستقیماً از آن استفاده میشود.
- ارتباط با سرور DNS محلی: اگر آدرس IP در کش محلی موجود نباشد، درخواست به سرور DNS ارائهدهنده خدمات اینترنتی (ISP) شما ارسال میشود.
- پرسوجو از سرورهای DNS سلسلهمراتبی: اگر سرور DNS محلی نتواند آدرس IP را پیدا کند، به ترتیب از سرورهای Root DNS، سپس TLD DNS (مانند
.com
یا.org
) و در نهایت از سرور DNS معتبر (Authoritative DNS Server) مربوط به دامنه مورد نظر پرسوجو میکند. - بازگشت آدرس IP: پس از یافتن آدرس IP، این اطلاعات به مرورگر شما بازگردانده میشود و مرورگر میتواند به سرور وبسایت متصل شود و محتوای آن را نمایش دهد.
این فرآیند بهطور معمول در چند میلیثانیه انجام میشود و برای کاربران نهایی نامحسوس است.
اجزای اصلی DNS
سیستم DNS از چندین جزء کلیدی تشکیل شده است که هر کدام نقش مهمی در عملکرد صحیح آن ایفا میکنند:
- دامنه (Domain): نام منحصربهفردی است که برای شناسایی یک وبسایت یا سرویس در اینترنت استفاده میشود، مانند
example.com
. - ناحیه (Zone): بخشی از فضای نام دامنه است که توسط یک مدیر DNS مدیریت میشود و میتواند شامل یک یا چند دامنه باشد.
- سرور نام (Name Server): سروری است که اطلاعات مربوط به نامهای دامنه و آدرسهای IP آنها را ذخیره و ارائه میدهد.
- حلکننده (Resolver): نرمافزاری است که در دستگاه کاربر یا سرور DNS قرار دارد و وظیفه ارسال درخواستهای DNS و دریافت پاسخها را بر عهده دارد.
انواع رکوردهای DNS
در سیستم DNS، انواع مختلفی از رکوردها وجود دارد که هر کدام اطلاعات خاصی را ارائه میدهند. مهمترین آنها عبارتاند از:
- A Record: آدرس IPv4 یک دامنه را مشخص میکند.
- AAAA Record: آدرس IPv6 یک دامنه را مشخص میکند.
- CNAME Record: یک نام مستعار را به نام دامنه اصلی اشاره میدهد.
- MX Record: سرورهای ایمیل مرتبط با دامنه را مشخص میکند.
- TXT Record: اطلاعات متنی مرتبط با دامنه را ذخیره میکند که معمولاً برای تأیید مالکیت دامنه یا تنظیمات امنیتی استفاده میشود.
- NS Record: سرورهای نام معتبر برای یک دامنه را تعیین میکند.
- PTR Record: آدرس IP را به نام دامنه متناظر آن اشاره میدهد و برای جستجوی معکوس DNS استفاده میشود
سرورهای DNS و انواع آنها
سرورهای DNS در ساختار اینترنت نقشی اساسی دارند و به چند نوع مختلف تقسیم میشوند. هر نوع از این سرورها وظیفه خاصی را در فرآیند تبدیل نام دامنه به آدرس IP بر عهده دارد.
۱. سرورهای ریشه (Root DNS Servers)
این سرورها در بالاترین سطح سلسلهمراتب DNS قرار دارند و شامل ۱۳ مجموعه سرور در سراسر جهان هستند که توسط سازمانهای مختلف اداره میشوند. این سرورها مستقیماً آدرس دامنه را ارائه نمیدهند، بلکه مرورگر را به سرورهای دامنه سطح بالا (TLD) هدایت میکنند.
۲. سرورهای دامنه سطح بالا (TLD DNS Servers)
این سرورها اطلاعات مربوط به دامنههای سطح بالا مانند .com
، .net
، .org
و پسوندهای ملی (مانند .ir
برای ایران) را نگهداری میکنند. زمانی که یک درخواست به سرورهای ریشه ارسال میشود، آنها درخواست را به سرورهای TLD مناسب هدایت میکنند.
۳. سرورهای نام معتبر (Authoritative DNS Servers)
این سرورها اطلاعات نهایی درباره دامنه موردنظر را دارند و میتوانند مستقیماً آدرس IP مربوط به دامنه را ارائه دهند. این نوع سرور معمولاً توسط میزبان وبسایت (مانند آرشیتاوب) یا ثبتکننده دامنه مدیریت میشود.
۴. حلکنندههای محلی (Recursive DNS Resolvers)
این سرورها در ابتدا درخواستهای DNS کاربران را دریافت کرده و آنها را برای یافتن پاسخ نهایی پردازش میکنند. ارائهدهندگان اینترنت (ISP) و برخی سرویسهای عمومی مانند Google DNS (8.8.8.8
) و Cloudflare DNS (1.1.1.1
) از این نوع سرورها استفاده میکنند.
فرآیند تبدیل نام دامنه به آدرس IP
هنگامی که کاربری یک نام دامنه را در مرورگر خود تایپ میکند، فرآیند زیر رخ میدهد:
- مرورگر کش (Cache) را بررسی میکند: ابتدا مرورگر و سیستمعامل بررسی میکنند که آیا اطلاعات مورد نیاز در حافظه ذخیرهشده وجود دارد یا خیر.
- درخواست به حلکننده محلی ارسال میشود: اگر اطلاعات در کش موجود نباشد، درخواست به سرور DNS ارائهدهنده اینترنت ارسال میشود.
- حلکننده درخواست را به سرورهای ریشه میفرستد: سرورهای ریشه، حلکننده را به سرورهای TLD هدایت میکنند.
- TLD سرور، درخواست را به سرور معتبر هدایت میکند: این سرور اطلاعات نهایی دامنه را ارائه میدهد.
- آدرس IP دریافت و به مرورگر ارسال میشود: مرورگر از این آدرس برای اتصال به وبسایت استفاده میکند.
اهمیت DNS در امنیت وب
DNS نقش مهمی در امنیت اینترنت دارد و حملات سایبری متعددی ممکن است از طریق آن انجام شود. برخی از مهمترین تهدیدات امنیتی شامل موارد زیر هستند:
- حملات جعل DNS (DNS Spoofing): در این نوع حمله، مهاجمان اطلاعات DNS را تغییر داده و کاربران را به وبسایتهای جعلی هدایت میکنند.
- حملات منع سرویس (DDoS): مهاجمان با ارسال درخواستهای بیشمار به سرورهای DNS، باعث اختلال در سرویسهای اینترنتی میشوند.
- رهگیری دادهها (Man-in-the-Middle Attack): در این حمله، هکرها درخواستهای DNS را رهگیری کرده و کاربران را به سرورهای مخرب منتقل میکنند.
چگونه امنیت DNS را افزایش دهیم؟
- استفاده از DNS امن (DNS over HTTPS – DoH) یا DNS over TLS (DoT)
- استفاده از سرویسهای DNS امن مانند Google DNS یا Cloudflare DNS
- فعالسازی DNSSEC برای جلوگیری از جعل اطلاعات DNS
- استفاده از فایروال و آنتیویروسهای پیشرفته برای جلوگیری از حملات مخرب
مشکلات رایج DNS و راهحلهای آنها
۱. عدم پاسخگویی سرور DNS
راهحل: بررسی اتصال اینترنت، تغییر سرور DNS به Google DNS (8.8.8.8
) یا Cloudflare DNS (1.1.1.1
).
۲. کندی در بارگذاری صفحات وب
راهحل: پاک کردن کش DNS با استفاده از دستور ipconfig /flushdns
در ویندوز.
۳. ارور “DNS_PROBE_FINISHED_NXDOMAIN”
راهحل: بررسی تنظیمات DNS در سیستم و اطمینان از صحت آدرسهای DNS مورد استفاده.
نحوه تغییر سرور DNS در سیستمعاملهای مختلف
ویندوز
- وارد Control Panel شوید.
- روی Network and Sharing Center کلیک کنید.
- گزینه Change adapter settings را انتخاب کنید.
- روی اتصال شبکه خود راست کلیک کرده و Properties را انتخاب کنید.
- روی Internet Protocol Version 4 (TCP/IPv4) کلیک کرده و Properties را بزنید.
- گزینه Use the following DNS server addresses را انتخاب کنید.
- مقادیر 8.8.8.8 و 8.8.4.4 را برای Google DNS وارد کنید.
اندروید
- وارد Settings شوید.
- به Wi-Fi رفته و روی شبکه متصل شده لمس کنید.
- گزینه Advanced را انتخاب کنید.
- در بخش IP settings، گزینه Static را انتخاب کنید.
- مقدار DNS 1: 8.8.8.8 و DNS 2: 8.8.4.4 را وارد کنید.
DNS و تأثیر آن بر سرعت اینترنت
سرورهای DNS میتوانند روی سرعت بارگذاری صفحات وب تأثیر بگذارند. استفاده از یک سرور DNS سریعتر میتواند زمان تأخیر اولیه را کاهش دهد و تجربه کاربری بهتری فراهم کند. برخی از بهترین سرورهای DNS عمومی شامل موارد زیر هستند:
- Google DNS:
8.8.8.8
و8.8.4.4
- Cloudflare DNS:
1.1.1.1
و1.0.0.1
- OpenDNS:
208.67.222.222
و208.67.220.220
DNS یکی از مهمترین بخشهای زیرساخت اینترنت است که امکان تبدیل نامهای دامنه به آدرسهای IP را فراهم میکند. بدون DNS، کاربران باید آدرسهای IP را به خاطر بسپارند که کار دشواری خواهد بود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد DNS و تنظیمات آن میتوانید به آرشیتاوب مراجعه کنید، جایی که جدیدترین مقالات آموزشی درباره مدیریت وب، سئو و سرور منتشر میشود.